Uspješna ekonomska saradnja i rast trgovine između zemalja potpisnica CEFTA sporazuma, a zatim i njihovo priključenje jedinstvenom EU tržištu, zahtijevaju postojanje pouzdanog mehanizma za rješavanje sporova. U Podgorici su održani dvodnevni pregovori o Dodatnom protokolu 7, čime je ostvaren napredak u uspostavljanju efikasnijeg mehanizma za rješavanje sporova (DSM).
Ovaj mehanizam podrazumijeva strukturisani proces čiji je cilj rješavanje sporova koji mogu nastati između dvije ili više Strana uključenih u trgovinu.
“Da bi se spriječio štetan uticaj na trgovinu i ukupne odnose između CEFTA strana, trgovinske barijere moraju se prevazići, a sporovi rješavati. Očekuje se da će poboljšani mehanizam za rješavanje sporova značajno doprinijeti integraciji unutar CEFTA-e, kroz veću predvidljivost”, izjavio je Emir Đikić, direktor CEFTA Sekretarijata.
David Hudson, iz Generalnog direktorata za politiku susjedstva i proširenja Evropske komisije (DG NEAR), istakao je da efikasan mehanizam za rješavanje sporova daje trgovačkim društvima i investitorima povjerenje prilikom upostavljanja poslovanja na novim tržištima.
“Zbog toga je rad unutar CEFTA-e na poboljšanom mehanizmu za rješavanje sporova toliko važan za jačanje trgovine na Zapadnom Balkanu. Ostvaren je napredak, pa se nadamo da će dogovor biti postignut do kraja godine”, rekao je Hudson.
Prepoznajući značaj usvajanja efikasnog mehanizma za rješavanje sporova unutar CEFTA-e, Jovana Krunić,v.d.generalne direktorice za međunarodnu trgovinsku i ekonomsku saradnju u Ministarstvu ekonomskog razvoja i turizma Crne Gore, istakla je da je finalizacija pregovora o Dodatnom protokolu 7 o rješavanju sporova definisana kao jedan od prioriteta tokom predsjedavanja CEFTA-om 2023. godine i ohrabrila je sve članice CEFTA-e da nastave sa konstruktivnim pristupom pregovorima u cilju zatvaranja preostalih otvorenih pitanja i okončanja pregovora tokom ove godine i tokom predsjedavanja Crne Gore.
Pregovori o CEFTA Dodatnom protokolu 7 započeti su 2020. godine, a zasnovani su na sistemu Svjetske trgovinske organizacije (WTO) i modelu Evropske unije. Mehanizam uključuje konsultacije ili pregovore, posredovanje i arbitražu za što brže i jednostavnije rješavanje sporova između strana. Dodatni protokol 7 sadrži među opštim odredbama o rokovima, troškovima i logistici, dijelove koji se odnose na postupke medijacije, konsultacije, pravila o procedurama za rješavanje sporova, procedure usaglašenosti i pregled usklađenosti, kao i Kodeks ponašanja članova arbitražnog vijeća.
Pregovori o Dodatnom protokolu 7 podržani su od UNCTAD projekta ‘Praćenje i izvještavanje o necarinskim mjerama i podrška implementaciji CEFTA mehanizma za rješavanje sporova’, koji finansira Evropska komisija.
Sadašnja pravila za rješavanje sporova propisana su CEFTA sporazumom. Jačanje ekonomske saradnje dovelo je do uvećanja trgovinskih tokova i unaprijeđenihodnosa između Strana, pa se početni mehanizam za rješavanje sporova pokazao neefikasnim za novu realnost i zahtijevao je ozbiljnu reformu zbog ograničene upotrebe.
